Villandry, de tuin der tuinen

Stevens Frémont – ADT Touraine

Een tuin laat niemand onberoerd. In onze steeds strakker georganiseerde maatschappij kan een mooie tuin bovendien  een welkome verademing zijn en een plaats voor reflectie. Een tuin is in feite een samenspel tussen mens en natuur, in wisselende verhoudingen. Sommige tuinen laten heel veel natuur zien, andere verraden heel veel handenarbeid. Een tuin is echter altijd een menselijke creatie : het woord “tuin” stamt af van het Middelnederlandse woord “tuun”, wat betekent “omheining, omheinde ruimte”. Een lapje grond wordt een tuin op het moment dat de mens het afbakent en/of omheint. Dus dromen we met zijn allen over de perfecte tuin. Een onbereikbare droom voor de meesten, zo blijkt.  Want er zijn de frustraties omdat er te weinig tijd is om de tuin te verzorgen of men kijkt uit op de verwilderde tuin van de buurman of men heeft niet de tijd er van te genieten na al het werk. Tenslotte kost een tuin ook handenvol geld, als je er al een hebt natuurlijk.  Heel wat stof tot nadenken dus … over de perfecte tuin en hoe die te bereiken. Daarom gaan we ook graag eens kijken hoe anderen het doen en laten we ons inspireren… Of we laten het tuinieren gewoon aan “de groene vingers” en gaan dan maar ter plaatse genieten van wat de wereld ons aan droomtuinen te bieden heeft! In al deze gevallen leidt het pad ons naar Villandry, de tuin der tuinen!

Dertien in een dozijn
Anno 1532 liet Jean Le Breton, minister van financiën onder koning Frans I  in Villandry  één van de laatste kastelen in renaissance-stijl bouwen met bijhorende tuin. Ten gevolge van de Italiaanse veldtochten, die de Franse koningen reeds enkele decennia bezighielden, was deze in Italië heersende stijl ook naar Frankrijk komen overwaaien. De koningen zetten de toon. Uit Italië brachten ze kunstenaars en ambachtslui mee en op tal van plaatsen werden middeleeuwse burchten afgebroken en/of verbouwd volgens de nieuwe mode. De adel volgde. Vooral in de Loire-streek was dit opvallend, omdat de koningen in die periode  voornamelijk in deze streek verbleven en bijgevolg veel edellieden zich in de buurt van de koninklijke residenties vestigden. Zoals Villandry waren er destijds heel wat kastelen met bijhorende tuin. Villandry onderscheidde zich echter doorheen de tijd door een aantal factoren.

Eerlijke bouwheer
Jean le Breton had in dienst van de koning jarenlang de werken in Chambord geleid en was ook een tijdlang ambassadeur in Italië. Hij had dus voldoende gelegenheid om de nieuwe stijl grondig te bestuderen. Daarnaast wist hij het kasteel en de tuinen perfect te integreren in de omliggende natuur. Maar dat het domein van Villandry de tand des tijds zo wonderwel doorstaan heeft, is misschien nog het meest te danken aan zijn staat van dienst. Niet zelden kwamen mannen met belangrijke functies dichtbij de schatkist op een of ander moment, al of niet terecht, in nauwe schoentjes te zitten. Wat dan meestal volgde was voorspelbaar. De bezittingen werden verbeurd verklaard en werden eigendom van het koningshuis. De man in kwestie wachtte de doodstraf of hij kwijnde weg in een of andere kerker. Menig adellijk kasteel kwam op die manier in koninklijke handen terecht. Maar dan moest de Franse Revolutie nog komen. Alles wat de stempel koninklijk droeg, kwam derhalve vaak gehavend uit de strijd. Niet zo in Villandry. Het domein bleef in handen van afstammelingen van Jean le Breton tot in 1754.

18de en 19de eeuwse perikelen
In 1754 werd het domein van Villandry  eigendom van Markies de Castellane, ambassadeur van de toenmalige koning. Hij liet bijgebouwen toevoegen in de heersende klassieke stijl en liet het kasteel aanpassen aan de normen van het 18de eeuwse comfort. De renaissance-tuinen verdwenen in de 19de eeuw en werden vervangen door een Engelse landschapstuin.  Dat was toen helaas de algemene trend die kwam overwaaien van over het kanaal.  Als een gevolg daarvan verdwenen de renaissance-tuinen overal.

Spaanse arts met passie
In 1906 verscheen de Spaanse arts Joachim Carvallo ten tonele. Hij had aan de Parijse Sorbonne reeds een schitterende wetenschappelijke carrière opgebouwd, maar liet die voor wat ze was, toen hij het domein van Villandry kocht. Met een ongeziene passie wierp hij zich eerst op de restauratie van het kasteel om daarna de tuinen onder handen te nemen. Hij ging echter grondig te werk door bronnen uit de 16de eeuw te bestuderen en daarnaast ook archeologische opgravingen te doen in Villandry. Door een combinatie van beiden slaagde hij erin om de originele renaissance-tuinen te herstellen. Zijn creatie is een belangrijke getuigenis van een stijl die voor de rest nog op weinig plaatsen te zien is. Vandaag de dag zet zijn achterkleinzoon zijn levenswerk vastberaden verder.

Tuin in vier terrassen
De tuinen, zoals ze vandaag te zien zijn, zijn het beste voorbeeld van de renaissancistische tuinarchitectuur in Frankrijk. Net zoals in de bouwkunst gaven de Franse tuinarchitecten hun eigen ‘twist’ aan de Italiaanse mode. Zo werd de moestuin in de tuinen opgenomen als siertuin maar met decoratieve elementen zoals fonteinen die de Italiaanse invloed verraden. De moestuin vindt  zijn oorsprong in de middeleeuwse abdijen. Monniken hadden de gewoonte hun moestuinen aan te leggen volgens meetkundige vormen, meestal in de vorm van een kruis.  Dit gegeven is terug te vinden in Villandry maar dan meer op een speelse wijze gemixt met andere geometrische motieven die in hun totaliteit harmonieus lijken. Hoewel het geheel symmetrisch oogt, is het dat niet. Net dat speelse element dat nooit het evenwicht verstoort, onderscheidt renaissance-tuinen van de latere strikt klassieke Franse tuinen.

De tuinen zijn aangelegd in 4 niveaus :
Laagste niveau :
*de moestuin, die wel een veelkleurig schaakbord lijkt. Negen vakken zijn geometrisch beplant met groenten en vruchtbomen. Deze decoratieve moestuin is wellicht de grootste ter wereld en uniek in zijn soort.
*de kruidentuin met aromatische en geneeskrachtige kruiden.
Tussenniveau :
*de siertuin met allegorische voorstellingen van de liefde en de muziek
Daarboven :
*de watertuin, waarvan het waterreservoir de ganse tuin 2 x per dag bevloeit.
Hoogste niveau :
*de zonnetuin met een waterbassin in de vorm van een zon, een nieuwe creatie sinds 2008, naar tekeningen van Joachim Carvallo

 

Wie interesse heeft in deze bestemming, zie onze website www.vaneykentours.be onder busreizen :
4 dagen Kastelen van de Loire  op  15/7/2017

 

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *